top of page

Παρουσίαση Project

left-arrow-previous-back-prev-backward-i

#People_Planet_Plate: το ταξίδι της τροφής στον κόσμο.
Unesco: “Transforming Our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development”

Εγκεκριμένο Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων 2020-2021,  Αγωγής Υγείας με αριθμ. πρωτ. 13738/25.11.2020

(Δ/νση Α/θμιας Γ΄Αθήνας - σχετ:  η υπ’ αριθμ. 137053/ΓΔ4/9-10-2020  Eγκύκλιος της Γενικής Διεύθυνσης Σπουδών Πρωτοβάθμιας  και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του ΥΠΑΙΘ)

Εισαγωγή  

Η «συμφιλίωση» της παραγωγής τροφής με την προστασία της  φύσης είναι μια βασική  πρόκληση για τον 21ο αιώνα.  Η φύση κινεί τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις αλλά καταναλώνουμε το «φυσικό  κεφάλαιο» και υποβαθμίζουμε τα φυσικά συστήματα πιο γρήγορα απ’ όσο η φύση  μπορεί να τα αποκαταστήσει, υπερβαίνοντας  τη συνολική βιολογική ικανότητα της Γης κατά 58% σύμφωνα με το Oικολογικό Aποτύπωμα  (Ecological Footprinting).  Πάνω από το 50% της παραγόμενης τροφής παγκοσμίως βασίζεται σε μόλις τρία βασικά είδη –ρύζι, σιτάρι και καλαμπόκι- των οποίων η παγκόσμια παραγωγή εμφανίζει ήδη ετήσιες απώλειες έως και 16% (κόστους 96 δισ. δολαρίων) λόγω εισβλητικών ειδών.Συνεπώς, αν δεν υπάρξουν αλλαγές σε επίπεδο μεθόδων παραγωγής, σε επίπεδο απώλειας και σπατάλης τροφής και σε επίπεδο διατροφικών συνηθειών, η παραγωγή τροφής θα πρέπει να αυξηθεί κατά 43% έως και 99% μέχρι το 2050, ενώ οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις παγκοσμίως θα πρέπει να αυξηθούν κατά 10%- 25% προκειμένου να ανταποκριθούν στην αυξημένη παγκόσμια ζήτηση για τροφή (WWF,2020).  Η μετατροπή σημαντικών τμημάτων της γης σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις (αποδάσωση) αποτελεί σημαντικό αίτιο απώλειας της βιοποικιλότητας (σε χερσαία και γλυκού νερού οικοσυστήματα), συμβάλλοντας σε αυτή την απώλεια και η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση και τα εισβλητικά είδη (όπως προαναφέρθηκε). Αναφορικά με το θαλάσσιο οικοσύστημα, η υπεραλίευση πολλών ειδών έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των παγκόσμιων ιχθυοαποθεμάτων με επιπτώσεις που δεν αφορούν μόνο συγκεκριμένο απόθεμα, αλλά και πολλά άλλα είδη τα οποία εξαρτώνται ή σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα από αυτό. Κατά συνέπεια, οι θάλασσες να «αδειάζουν»  και ταυτόχρονα  να αδειάζει και το πιάτο πολλών ανθρώπων στον πλανήτη,  από σημαντικά είδη ψαριών τα οποία αποτελούν βασική πηγή πρωτεϊνης. 

 

Μόνο αν συνδυάσουμε την προστασία της φύσης με τον μετασχηματισμό του συστήματος διατροφής  θα καταφέρουμε να αποκαταστήσουμε τη φύση.  «Φιλικοί προς τη φύση» (Nature positive) σημαίνει να προστατεύουμε και να αποκαθιστούμε φυσικούς βιότοπους, να διασφαλίζουμε την ποικιλομορφία της ζωής και να μειώσουμε στο μισό το αποτύπωμα της παραγωγής και κατανάλωσης, ώστε να μπορέσουμε να πραγματοποιήσουμε την υπόσχεση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης - ευημερία για όλους σε έναν υγιή πλανήτη (WWF,2020). 

Ο ρόλος της εκπαίδευσης - Οι δεξιότητες της STEAM προσέγγισης και οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (Ατζέντα 2030)

     Η εκπαίδευση από τα τέλη του 20ου αιώνα έως και σήμερα, φαίνεται να ακολουθεί διαφορετική διαδρομή από τις παραδοσιακές μεθόδους. Οι ραγδαίες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές εξελίξεις απαιτούν πρωτότυπη νόηση και ευελιξία, ικανότητα παραγωγής ιδεών και λεπτομερών παρατηρήσεων ώστε να εμπλουτίζονται και να επεκτείνονται συνεχώς οι ιδέες μέσω της εφαρμογής νέων τεχνικών και μεθόδων διδασκαλίας.  Η μεθοδολογία STEAM προετοιμάζει τα παιδιά προς την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και ικανοτήτων και στοχεύει στην προετοιμασία τους για την αντιμετώπιση των  παγκόσμιων ζητημάτων μέσω της διερεύνησης, της αποτελεσματικής αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας (Quigley, et al 2017), ενισχύει μέσω κατάλληλων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων την υπολογιστική σκέψη χωρίς να εστιάζει αποκλειστικά στις προγραμματιστικές ικανότητες αλλά ενισχύει και την καλλιέργεια εγκάρσιων δεξιοτήτων: της συνεργασίας, της δημιουργικότητας, της κριτικής σκέψης κ.ά. (Orfanakis & Papadakis, 2016) ενώ παράλληλα συμβάλλει στην καλλιέργεια του αειφορικού τρόπου σκέψης, εφοδιάζοντας τα παιδιά ως αυριανούς πολίτες με ικανότητες, αξίες και οράματα, ώστε να διαπραγματεύονται και να σχεδιάζουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο τους κοινωνικούς όρους της αειφορίας, προστατεύοντας τα δικαιώματα των γενεών  που θα ακολουθήσουν, με βάση τις αρχές της κοινωνικής και της οικολογικής αλληλεγγύης, στο χώρο και στο χρόνο της κοινωνικής δικαιοσύνης και δημοκρατίας (Λιαράκου & Φλογαϊτη, 2007). Άλλωστε, όπως υποστηρίζει ο Orr δεν υπάρχει καμία προοπτική για τη δημιουργία μιας βιώσιμης κοινωνίας χωρίς έναν ενεργό, πληροφορημένο και ικανό πολίτη (Κωστούλα-Μακράκη,2008). Ωστόσο κρίνεται σκόπιμο να σημειωθεί ότι η δημιουργία μιας βιώσιμης κοινωνίας  αποτελεί μια  προσπάθεια συνδυασμού των στόχων για καλύτερη ποιότητα ζωής, υγεία και ευημερία, με κοινωνική δικαιοσύνη και με διατήρηση της ικανότητας της γης να υποστηρίζει τη ζωή σε όλη της την ποικιλότητα. Συνεπώς, ένας ενεργός πολίτης αναμένεται να μπορεί να κάνει υγιείς επιλογές ως προς τα διάφορα καταναλωτικά αγαθά και τα επαγγέλματα και τέλος, να αγωνίζεται  για μια καλύτερη κοινωνία και να διεκδικεί βελτίωση της ποιότητας ζωής. Άλλωστε, ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της δημοκρατικής προσέγγισης στην προαγωγή υγείας είναι η έννοια της «ικανότητας για δράση», δηλ. της  ικανότητας κάποιου να δραστηριοποιείται, να εισάγει και να επιφέρει θετικές αλλαγές που αφορούν στην υγεία (Jensen, Simovska, 2009).

        Το πλαίσιο των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης αναφέρεται στις σημαντικότερες προκλήσεις της εποχής μας -οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και διακυβέρνησης και αποτελεί ένα συλλογικό ταξίδι προς την ευημερία κα την ανάπτυξη του πλανήτη, όπου όλοι οι άνθρωποι θα μπορούν να απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους και να ζουν με αξιοπρέπεια. Βασική προϋπόθεση για να αντιμετωπιστούν επιτυχώς οι ανωτέρω προκλήσεις είναι άτομα με έντονες και καλά ανεπτυγμένες ικανότητες για καινοτομία και δημιουργικότητα, άτομα που είναι ικανά και έχουν την κλήση να σκέφτονται έξω από τα συνηθισμένα (έξω από το «κουτί»),που να επιδεικνύουν αλληλεγγύη και να αναζητούν την επόμενη πρακτική παρά την καλύτερη πρακτική. Κατά συνέπεια, κρίνεται επιτακτική ανάγκη η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των μαθητών και μαθητριών για τους 17 Παγκόσμιους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης, οι οποίοι συμβάλλουν στη διαμόρφωση των Ενεργών Πολιτών του Αύριο, καθώς οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να μάθουν, να σκεφτούν και να αναγνωρίζουν τις βαθύτερες αιτίες των σημερινών προβλημάτων και μέσω της ενεργούς συμμετοχής τους να λάβουν δράση για τη μεγάλη αλλαγή στον πλανήτη μας μέχρι το 2030. Επομένως, η STEAM μεθοδολογία, κατά την οποία "οι μαθητές μαθαίνουν να οργανώνουν χρησιμοποιώντας τα Mαθηματικά, ενώ με τη βοήθεια της Tεχνολογίας ερευνούν σαν Επιστήμονες ή Ιστορικοί, ώστε να μπορούν να κατανοούν τις διεθνείς εξελίξεις και να επικοινωνούν σχετικά με το τι είναι απαραίτητο, επιθυμητό ή εφικτό σε επίπεδο Μηχανικής, με απώτερο στόχο την παγκόσμια βιωσιμότητα" (STEAM Education Program Description, 2014), εξυπηρετεί την ανάγκη παροχής μιας σφαιρικής παιδείας αντάξιας του πολίτη του 21ου αιώνα καθώς δημιουργεί μαθησιακές εμπειρίες με γνώμονα την καθημερινότητα, που κινούνται στο πλαίσιο της δημιουργικότητας και της καινοτομίας, γεφυρώνοντας μέσω της τέχνης τους τομείς των θεωρητικών και των επιστημονικών επιστημών (Catchen, 2013).  Ο  Beers (2011) επισημαίνει  ότι η STEAM προσέγγιση ενσωματώνει τα  “four C’s” των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα: δημιουργικότητα - Creativity, κριτική σκέψη – Critical thinking, συνεργασία -  Collaboration και  επικοινωνία - Communication ενώ η Morrison (2006) υπογραμμίζει ότι η  εφαρμογή της STEAM μεθοδολογίας στην εκπαίδευση ευθυγραμμίζεται με τις δεξιότητες του 21ου αιώνα, οι οποίες διαμορφώνουν τα άτομα σε: α. Ικανούς λύτες προβλημάτων-Problem–solvers β. Καινοτόμους–Innovators γ. Αυτοδύναμους-Self–reliant– δ.Λογικούς στοχαστές-Logical thinkers και ε. Τεχνολογικά εγγράμματους – Technologically literate.

​

1.      Quigley C.F., Herro D., Jamil F.M. (2017). Developing a Conceptual Model of STEAM Teaching Practices. School Science and Mathematics, 117(1-2):1-12. . https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/ssm.12201

2.     Peterson, T. K. (Ed.), (2013).Expanding minds and opportunities. Washington, DC: Collaborative Communications Group, Inc http://www.expandinglearning.org/sites/default/files/expandingminds_section_6_0.pdf

3.     European Commission (2011). Η αντιμετώπιση των χαμηλών επιδόσεων στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση στην Ευρώπη. Δελτίο Τύπου. http://europa.eu/rapid/press-release_IP-11-1358_el.htm

4.     Morrison, J. (2006). Attributes of STEM Education. TIES

5.     Λιαράκου, Γ. & Φλογαΐτη Ε. (2007). Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Αθήνα: Νήσος.

6.     Κωστούλα-Μακράκη, Ν. (2008). Η σημασία και ο ρόλος του ενεργού πολίτη στα πλαίσια της εκπαίδευσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο Σ. Μπάλιας (Επιμ.), Ενεργός Πολίτης και Εκπαίδευση. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.

7.     Catchen, R. (2013). Reflections ~ How STEM becomes STEAM. The STEAM Journal, 1(1). http://doi.org/10.5642/steam.201301.22

8.     STEAM Education Program Description. (2014). STEAM Education Program Description.https://steamedu.com/wp-content/uploads/2014/12/STEAM-Education-Program-Description-11Nov2015.pdf

9.     Beers, S. Z. (2011). 21 st Century Skills : Preparing Students for THEIR Future, 1–6. https://cosee.umaine.edu/files/coseeos/21st_century_skills.pdf

10.   Margaret E. Madden, Marsha Baxter, Heather Beauchamp, Kimberley Bouchard, Derek Habermas, Mark Huff, Brian Ladd, Jill Pearon, Gordon Plague. (2013). Rethinking STEM Education : An Interdisciplinary STEAM Curriculum, 20, 541–546. http://doi.org/10.1016/j.procs.2013.09.316

11.    The Partnership for 21st Century Learning. (2015). P21 FRAMEWORK DEFINITIONS, 1–9. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED519462.pdf

12.   World Health Organization (1984). Health Promotion: A Discussion Document on the Concept and Principles. Copenhagen: WHO Regional  Office for Europe.

13.   Simovska, V. , Jensen, B. (2009) Conceptualizing participation - the health of children and young people. Denmark: World Health Organization Regional Office for Europe

14.   Orfanakis, V., & Papadakis, S. (2016). Teaching basic programming concepts to novice programmers in Secondary Education using Twitter, Python, Arduino and a coffee machine. In Proceedings of the Hellenic Conference on Innovating STEM Education (HISTEM), 16-18 December 2016. University of Athens, Athens, Greece.

Δραστηριότητες: θεωρία σχεδιασμού και πλαίσιο υλοποίησης.

Σημαντικό στοιχείο στον σχεδιασμό των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων αποτελεί το εργαλείο  Eight Step Model (ESM) το οποίο είναι ενσωματωμένο στο μεθοδολογικό σχεδιασμό, που προσανατολίζεται από τη δραστηριότητα (Activity Oriented Design Method-AODM) και βασίζεται στο θεωρητικό πλαίσιο της Θεωρίας της Δραστηριότητας (Activity Theory), (Mwanza , 2002).

 

  1. Ενδιαφέρον της Δραστηριότητας (Activity of interest).

  2. Στόχος της δραστηριότητας (Objective of activity).

  3. Υποκείμενα της δραστηριότητας (Subject in this activity).

  4. Εργαλεία που διαμεσολαβούν στην δραστηριότητα (Tools mediating activity).

  5. Οι κανόνες διαμεσολάβησης της δραστηριότητας (rules and regulations mediating the activity).

  6. Ο καταμερισμός εργασιών ως διαμεσολαβητής στη δραστηριότητα (Division of labor mediating the activity).

  7. Η κοινότητα στην οποία διεξάγεται η δραστηριότητα (Community in which activity is conducted).

  8. Αποτελέσματα (Outcomes).

 

Στο πλαίσιο της θεωρίας αυτής, οι δραστηριότητες που πρόκειται να υλοποιηθούν προϋποθέτουν την «συνεργασία» της συγκλίνουσας και της αποκλίνουσας σκέψης των μελών της μαθητικής ομάδας  με σκοπό να αναπτυχθεί η δημιουργικότητα και η καινοτομία καθώς και τη συνεργασία μεταξύ των μελών των μαθητικών ομάδων με σκοπό να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές και συνεργατικές τους δεξιότητες. Συνεπώς, οι μαθητές (υποκείμενα), δρουν συλλογικά στα όρια μιας κοινότητας (κοινότητα μάθησης), ακολουθώντας κοινούς κανόνες και διαχειριζόμενοι κοινά εργαλεία, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας δραστηριότητες στη μαθησιακή περιοχή των Φυσικών Επιστημών. Η γνώση, λοιπόν, αποκτά νόημα εφόσον προκύπτει μέσα από ένα σύστημα αλληλεπιδράσεων μαθητών, εργαλείων, μέσων, κανόνων, συλλογικών αποφάσεων και αλληλεπιδράσεων στο πλαίσιο της κοινότητας μάθησης (Engeström, 2009).

Σκοπός του project είναι  να υιοθετήσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες μια βιώσιμη καταναλωτική συμπεριφορά, αντιλαμβανόμενοι τη σημασία της πρακτικής εφαρμογής των 17 στόχων βιώσιμης ανάπτυξης στην καθημερινότητα και μέσω των STEAM δραστηριοτήτων αν αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες καινοτομίας και δημιουργικότητας με απώτερο στόχο την προετοιμασία τους ως ενεργοί πολίτες για την αντιμετώπιση των  παγκόσμιων ζητημάτων  και την καλλιέργεια του αειφορικού τρόπου σκέψης.

Η ταξινομία των στόχων του προγράμματος

  • διαρθρώνεται σύμφωνα με τους 5 μαθησιακούς πυλώνες της Εκπαίδευσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη από την UNESCO (Unesco, 2010):

  1. Να μάθουμε πώς να μαθαίνουμε

  2. Να μάθουμε πώς να ενεργούμε

  3. Να μάθουμε πώς να συμβιώνουμε με τους άλλους

  4. Να μάθουμε πώς να υπάρχουμε

  5. Να μάθουμε πως να μετασχηματίζουμε τον εαυτό μας και την κοινωνία

  6. Να μάθουμε να δίνουμε (εθελοντική προσφορά) (Makrakis & Kostoula–Makraki, 2014) και

​

  • συνδέεται άμεσα με τις σημερινές περιβαλλοντικές - κοινωνικές-πολιτισμικές ανάγκες, προσεγγίζοντας διαθεματικά και διεπιστημονικά τις σχετικές διδακτικές ενότητες του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών (Α.Π.Σ) και του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και με τους στόχους των νέων προγραμμάτων σπουδών του Νέου Σχολείου, το οποίο φιλοδοξεί μέσα από την εφαρμογή του να συμβάλλει στην ανάπτυξη και κυρίως στον μετασχηματισμό του σχολείου σε ζωντανό οργανισμό μάθησης, καθιστώντας το καινοτόμο, αειφόρο, ενταξιακό και ψηφιακό.

  1. Mwanza, D. (2002). Conceptualising work activity for CAL systems design. Journal of Computer Assisted Learning, 18(1), pp. 84–92. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1046/j.0266-4909.2001.00214.x

  2. Engeström, Y. (2009). From learning environments and implementation to activity systems and expansive learning. Actio: An International Journal of Human Activity Theory, 2, 17-33.

  3. Makrakis, V., & Kostoula–Makraki, N. (2014). An instructional-learning model applying problem-based learning enabled by ICTs. In A. Anastasiadis et al. (Eds.), Proceedings of the 9th panhellenic conference on ICTs in education (pp. 921–933), October 5–7, 2014, University of Crete.

  4. ​UNESCO (2010). «Teaching and Learning for a Sustainable Future. Module 4: Reorienting education for a sustainable future» http://www.unesco.org/education/tlsf/mods/theme_a/mod04.html

bottom of page