Αλλάζοντας τον κόσμο!
Unesco : «Transforming Our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development»
2017-2018
...όταν ο πολίτης σκέπτεται παγκόσμια και δρα τοπικά...
Ms Kristi Folia
Teacher, M..Sc "Educational Technology and Development of Human Resources", Greece
Τι είναι Παγκόσμιος Πολίτης;
‘Η εκπαίδευση για τον Ενεργό Πολίτη του Κόσμου ξεκινά από την πεποίθηση ότι όλοι αποτελούμε κομμάτι ενός κόσμου που συνεχώς αλλάζει. Οφείλουμε συνεπώς όχι μόνο να είμαστε ενήμεροι για το τι συμβαίνει, αλλά και να επηρεάζουμε αυτές τις αλλαγές. Η Εκπαίδευση για τον Πολίτη του Κόσμου στόχο έχει να δώσει στα παιδιά και στους νέους ανθρώπους την ευκαιρία να αναπτύξουν κριτική σκέψη πάνω στα πολύπλοκα παγκόσμια ζητήματα και να διαμορφώσουν στάση απέναντι σε αυτά. Αν και η Εκπαίδευση για τον Πολίτη του Κόσμου μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι αναφέρεται αποκλειστικά στην παγκόσμια κοινωνία, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι ξεκομμένη από την τοπική. Το αντίθετο μάλιστα, ψάχνει να βρει ποιες είναι οι συνδέσεις αυτές που ενώνουν τη δική μας ζωή με τη ζωή όλων των κατοίκων της Γης.’ «Παγκόσμιος Πολίτης (2Π), Action Aid»
Λίγα λόγια για το project!
Οι σύγχρονες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές συνθήκες (παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, κοινωνία της τεχνολογίας, ανάπτυξη της επικοινωνίας, οικουμενικότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων) υπαγορεύουν την ανάγκη για τη διαμόρφωση ενός νέου ανθρωπολογικού προτύπου, του ενεργού παγκόσμιου πολίτη, η ταυτότητα του οποίου συνδέεται άρρηκτα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, με τη δημοκρατία και με την κοινωνική δικαιοσύνη, με τις διάφορες εκφράσεις του πολιτισμού σε παγκόσμια κλίμακα και, κυρίως, με τη βιώσιμη ανάπτυξη και τις πραγματικές δυνατότητες του πλανήτη μας.
Τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα καλούνται να ανταποκριθούν στα νέα αυτά δεδομένα και να υπηρετήσουν τις ανάγκες των αυριανών πολιτών, ενημερώνοντας τους σε θέματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο εθελοντισμός, η βία, η φτώχεια, η ανισότητα, η ανθρώπινη εκμετάλλευση, η μετανάστευση, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, ο εκφοβισμός, το περιβάλλον, η αειφόρος ανάπτυξη.
Μια εκπαίδευση προσανατολισμένη στη διαμόρφωση του ενεργού παγκόσμιου πολίτη περιγράφεται διεθνώς με τον όρο Εκπαίδευση για την Πολιτότητα (Education for Citizenship) και καθιερώθηκε το 2002, στη Διακήρυξη του Μάαστριχ: Εκπαίδευση για τον Κόσμο.
Βασική μεθοδολογική αρχή της Εκπαίδευσης για τον Κόσμο είναι η σύνδεση του τοπικού με το παγκόσμιο γίγνεσθαι, ώστε να γίνεται αντιληπτή η αλληλεπίδραση και η αλληλεξάρτηση της ζωής ανθρώπων και λαών, και να αναπτύσσονται δράσεις σε πνεύμα γνήσιας αλληλεγγύης και συνεργασίας. Το σύνθημα «σκέφτομαι παγκόσμια, δρω τοπικά» μετατρέπεται έτσι σε βάση της συμπεριφοράς του ενεργού παγκόσμιου πολίτη. Άλλη βασική αρχή της μεθοδολογίας της Εκπαίδευσης για τον Κόσμο είναι η προαγωγή θετικών προτύπων και αξιών για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, καθώς και η έμφαση στην ευεργετική επίδραση του διαπολιτισμικού διαλόγου στη ζωή των νέων.
Τι είναι Παγκόσμιος Πολίτης;
Εισαγωγή
Τι σημαίνει λοιπόν, να είναι κανείς ενεργός πολίτης, να σκέπτεται παγκόσμια και να δρα τοπικά; Το Ινστιτούτο Πολιτότητας (Institute of citizenship), δίνει την εξής περιγραφή της ιδιότητας του ενεργού πολίτη: «Η ενεργός πολιτότητα μπορεί να είναι τόσο άμεση όσο να βοηθάς ένα γείτονα και τόσο προκλητική όσο να οργανώνεις μια καμπάνια. Σε μερικούς έρχεται φυσικά και αβίαστα ως αποτέλεσμα ίσως οικογενειακής παράδοσης, μιας τυχαίας συνάντησης ή ενός εμπνευσμένου δασκάλου. Για τους πιο πολλούς όμως χρειάζεται ενθάρρυνση, άσκηση, ανάπτυξη και πληροφόρηση» (Περικλέους, 2006).
Η εκπαίδευση για τον Παγκόσμιο Πολίτη δίνει την ευκαιρία σε παιδιά και νέους ανθρώπους να αναπτύξουν κριτική σκέψη γύρω από διάφορα πολύπλοκα ζητήματα που αφορούν τον κόσμο, στο ασφαλές περιβάλλον της τάξης τους. Αυτό είναι κάτι που έχουν ανάγκη παιδιά όλων των ηλικιών, αφού ακόμα και πολύ μικρά παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τα επίμαχα ζητήματα της εποχής μας, μέσω των μέσων μαζικής επικοινωνίας και τις νέες τεχνολογίες. Η Εκπαίδευση για τον Παγκόσμιο Πολίτη όχι μόνο δεν προωθεί την λογική των έτοιμων απαντήσεων, αλλά ενθαρρύνει παιδιά και νέους ανθρώπους να διερευνούν, να αναπτύσσουν και να εκφράζουν τις δικές τους αξίες και απόψεις, ενώ μαθαίνουν να ακροάζονται με προσοχή και να σέβονται τις απόψεις των άλλων. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα, ώστε να μπορούν να κάνουν ενημερωμένες επιλογές ως προς την άσκηση των δικών τους δικαιωμάτων, αλλά και των ευθυνών τους απέναντι στους άλλους. Η εκπαίδευση για τον Παγκόσμιο Πολίτη βοηθάει τους μαθητές να αναπτύσσουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις αξίες που είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση ενός δίκαιου και αειφόρου κόσμου, στον οποίο ο καθένας θα μπορεί να εκπληρώνει τις δυνατότητες του.
Η μελλοντική παιδεία θα πρέπει να είναι μια βασική και παγκόσμια εκπαίδευση που θα ασχολείται με την ανθρώπινη συνθήκη. Έχουμε μπει στην πλανητική εποχή. Οι άνθρωποι, απ’ όλα τα μέρη της γης, εμπλέκονται σε μια κοινή περιπέτεια. Πρέπει να αναγνωρίσουν την κοινή τους ανθρώπινη φύση και συγχρόνως να αναγνωρίσουν την πολιτισμική ποικιλία που είναι σύμφυτη με τον άνθρωπο (Μορέν,1999:60). Ο σύγχρονος, λοιπόν, άνθρωπος, ζώντας στη νέα αυτή πλανητική εποχή, έχει να αντιμετωπίσει πολλά κοινωνικά-οικονομικά προβλήματα, όπως ανεργία, έξαρση βίας και ρατσισμού, κοινωνικό αποκλεισμό, καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πείνα, αλλά και περιβαλλοντικά ζητήματα, όπως κλιματική αλλαγή, αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κ.λπ (Κωστούλα- Μακράκη,2008).
Πώς όμως θα μπορέσουν οι πολίτες της νέας χιλιετίας να σκεφτούν τα προβλήματά τους και τα προβλήματα του καιρού τους;
Πώς συνδέεται με την εποχή που ζούμε;
Βρισκόμαστε σε μια σημαντική καμπή στην ιστορία της Ανθρωπότητας, σε μια χρονική στιγμή όπου ο ίδιος ο άνθρωπος πρέπει να επιλέξει το μέλλον του. Καθώς ο κόσμος γίνεται ολοένα και πιο αλληλοεξαρτώμενος και εύθραυστος, το μέλλον προοιωνίζει μεγάλους κινδύνους και ταυτόχρονα μεγάλες υποσχέσεις. Για να βαδίσουμε μπροστά, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε, πως, ανάμεσα στην υπέροχη διαφοροποίηση που παρουσιάζουν οι κουλτούρες και οι μορφές ζωής, αποτελούμε μία ανθρώπινη οικογένεια και μία κοινότητα με κοινό πεπρωμένο πάνω στη Γη. Δουλεύοντας μαζί, θα ιδρύσουμε μια βιώσιμη παγκόσμια κοινωνία, θεμελιωμένη στο σεβασμό για τη φύση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την οικονομική δικαιοσύνη και έναν πολιτισμό ειρήνης. Για το σκοπό αυτό είναι απαραίτητο, ο άνθρωπος να διακηρύξει την ευθύνη του, ο ένας απέναντι στον άλλο, προς την ευρύτερη κοινότητα της ζωής και προς τις μελλοντικές γενιές.
Ο Μορέν (1999), δίνει μια απάντηση στα ερωτήματα που ο ίδιος θέτει, αναφέροντας ότι «απαιτείται μια πολυκεντρική σκέψη που να είναι ικανή να αντιληφθεί την παγκοσμιότητα, όχι αφαιρετικά, αλλά με τη συνείδηση της ενότητας/ διαφορετικότητας της ανθρώπινης συνθήκης, μια πολυκεντρική σκέψη που να τρέφεται από τους πολιτισμούς του κόσμου. Εκπαίδευση γι’ αυτή τη σκέψη, αυτός είναι ο τελικός σκοπός της παιδείας του μέλλοντος, που, στην πλανητική εποχή, θα πρέπει να επενδύσει όλες τις δυνάμεις της, για τη γήινη ταυτότητα και συνείδηση…… επίσης, πρέπει να μάθουμε να ‘είμαστε παρόντες’ πάνω στον πλανήτη….. να μάθουμε να ζούμε μόνο μέσα στις και από τις ξεχωριστές κουλτούρες ….να μην θεωρούμε πια το παγκόσμιο και τις πατρίδες δύο αντίθετα πράγματα, αλλά να συνδέουμε τις οικογενειακές, τοπικιστικές, εθνικές, ευρωπαϊκές μας πατρίδες, ομόκεντρα…».
Οι παγκόσμιες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, θα απαιτήσουν ανθρώπους με έντονες και καλά ανεπτυγμένες ικανότητες για καινοτομία και δημιουργικότητα, ανθρώπους που είναι ικανοί και έχουν την κλήση να σκέφτονται έξω από τα συνηθισμένα (έξω από το «κουτί»), να παρατηρούν και να αναλύουν με κριτική σκέψη και να λύνουν προβλήματα μέσω συνεργατικής μάθησης και εργασίας, ανθρώπους που είναι σε θέση να ζουν και να εργάζονται σε ποικιλόμορφες ομάδες και κοινωνικά πλαίσια.
Την ανάγκη της Εκπαίδευσης για τον Παγκόσμιο και Ενεργό Πολίτη, υπαγορεύει και το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στο πλαίσιο της Ατζέντας Ανάπτυξης μετά το 2015, με τίτλο “Transforming Our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development”, στο οποίο απαριθμούνται οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και 169 υποστόχοι, οι οποίοι είναι παγκόσμιοι/οικουμενικοί, καθώς όλες οι χώρες, ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες, υποχρεούνται να τους υλοποιήσουν.
“ By 2030, ensure that all learners acquire the knowledge and skills needed to promote sustainable development, including, among others, through education for sustainable development and sustainable lifestyles, human rights, gender equality, promotion of a culture of peace and nonviolence, global citizenship and appreciation of cultural diversity and of culture’s contribution to sustainable development”.
υπο-στόχος 4.7
-
Μορέν, Εντ. (1999). Οι εφτά γνώσεις κλειδιά για την παιδεία του μέλλοντος. Τσαπακίδης Θοδ. (μεταφρ.). Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.
-
Κωστούλα-Μακράκη, Ν. (2008). Η σημασία και ο ρόλος του ενεργού πολίτη στα πλαίσια της εκπαίδευσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στο Σ. Μπάλιας (Επιμ.), Ενεργός Πολίτης και Εκπαίδευση. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.
Γιατί είναι σημαντική η Εκπαίδευση για τον Παγκόσμιο Πολίτη στον 21ο αιώνα;
Η Παγκόσμια Κατάσταση χαρακτηρίζεται από κυρίαρχα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης, τα οποία προκαλούν την περιβαλλοντική καταστροφή, την εξάντληση των πόρων και τη μαζική εξάλειψη βιολογικών ειδών. Ολόκληρες κοινότητες υπονομεύονται. Τα οφέλη της ανάπτυξης δεν κατανέμονται δίκαια, με αποτέλεσμα το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών να διευρύνεται. Η αδικία, η φτώχια, η αμάθεια και οι βίαιες συγκρούσεις είναι ευρέως διαδεδομένες, αποτελώντας αιτία μεγάλης συμφοράς. Μια χωρίς προηγούμενο πληθυσμιακή αύξηση έχει σαν συνέπεια την επιβάρυνση των οικολογικών και κοινωνικών συστημάτων. Τα θεμέλια της παγκόσμιας ασφάλειας απειλούνται. Οι τάσεις αυτές είναι επικίνδυνες, χωρίς ωστόσο να είναι αναπότρεπτες. Ωστόσο, η αντιμετώπιση αυτών των παγκόσμιων προβλημάτων δύναται να πραγματοποιηθεί μέσω της παγκόσμιας ευθύνης και πολιτότητας. Θα πρέπει ο άνθρωπος να ζήσει με μια αίσθηση οικουμενικής ευθύνης, ταυτίζοντας τον εαυτό του με ολόκληρη την κοινότητα της ανθρωπότητας, όπως και με τις τοπικές κοινότητές μας. Είμαστε πολίτες σε διάφορα έθνη και την ίδια στιγμή σε έναν κόσμο, όπου το τοπικό και το παγκόσμιο συνδέονται. Όλοι μοιράζονται την ευθύνη για την τωρινή και τη μελλοντική ευημερία της ανθρώπινης οικογένειας και του ευρύτερου ζωντανού κόσμου.
